In een serie blogs licht ik plannen in het coalitieakkoord van Rutte-IV uit. In deze blog zijn dat de voorgenomen extra bezuinigingen op de jeugdzorg.
Slepend conflict tussen gemeenten en rijk
In 2015 heeft het rijk de uitvoering en financiering van de jeugdzorg overgedragen aan de gemeenten. Deze overdracht ging samen met flinke bezuinigingen. Gedachte was dat de gemeenten de jeugdzorg goedkoper zouden kunnen aanbieden en het beroep op de jeugdzorg zouden kunnen indammen.
Maar in de praktijk doen steeds meer jongeren een beroep op hulp en is de zorg per jongere ook duurder geworden. Uit een recent onderzoek blijkt dat gemeenten jaarlijks 1,6 tot 1,8 miljard euro meer uitgeven aan jeugdzorg dan ze als compensatie van het rijk ontvangen. Veel gemeenten zijn door deze hoge uitgaven in de financiële problemen geraakt.
De gemeenten en het rijk hebben een slepend conflict over de jeugdzorg tekorten. In 2021 zijn langdurige onderhandelingen tussen de belangenvereniging van de gemeenten, de VNG, en het kabinet op niets uitgelopen. De VNG heeft toen besloten een arbitragezaak aan te spannen tegen het kabinet. Dit is een unieke zet in de relatie tussen lokale- en rijksoverheid.
Ontvlamming door extra bezuinigingen
De uitspraak van de arbitragecommissie is gunstig voor gemeenten: het rijk moet gemeenten ter compensatie miljarden extra geven. Aan de andere kant moeten gemeenten en rijk het stelsel hervormen om kosten te besparen en de jeugdzorg te verbeteren. Gemeenten en rijk werken dit samen uit in een ‘hervormingsagenda jeugd’.
In het coalitieakkoord staat dat het kabinet ‘in lijn met de uitspraak van de commissie’ extra geld beschikbaar stelt voor jeugdzorg. Maar op korte termijn wordt er flink gekort op dat extra budget: vanaf 2024 100 miljoen, en vanaf 2025 structureel 500 miljoen euro. Het kabinet denkt dan aan maatregelen als het normeren van de behandelduur of de introductie van een eigen bijdrage voor ouders.
De voorzitter van de VNG, Jan van Zaanen, is ‘verbijsterd’ over deze extra bezuiniging. De bezuiniging komt bovenop de al afgesproken besparingen en is volgens Van Zaanen onhaalbaar. De normering van zorgkosten en voorgestelde eigen bijdrage bieden onvoldoende dekking. Kwetsbare kinderen en gezinnen worden hiervan de dupe.
In reactie op de kabinetsplannen zijn de gemeenten gestopt met hun samenwerking met het rijk aan de hervormingsagenda. De gemeenten werken pas weer mee als het kabinet belooft de uitspraak van de arbitragecommissie te respecteren en de extra bezuiniging terugdraait…
Brandbrieven aan de Tweede Kamer
Niet alleen de VNG is fel tegenstander van de kabinetsplannen. Verschillende belangengroepen, zoals vertegenwoordigers uit de jeugdzorg, zorgwethouders uit de vier grote steden en de FNV hebben de Tweede Kamer in brandbrieven opgeroepen de bezuiniging op de jeugdzorg niet te accepteren.
In december 2021 dienden acht oppositiepartijen al een motie in over het niet invoeren van een eigen bijdrage voor de jeugdzorg. Deze motie haalde net geen meerderheid (alle coalitiepartijen en Groep van Haga stemden tegen) en is dus gestrand.
Deze week legt het kabinet de regeringsverklaring af in de Tweede Kamer. Ongetwijfeld zal de oppositie in het debat het kabinet het vuur nog flink aan de schenen leggen over de jeugdzorg. Mocht de oppositie in de Tweede Kamer het onderspit delven dan kunnen ze alsnog de brandtrap nemen naar de Eerste Kamer. Daar heeft de coalitie namelijk geen meerderheid.
Nabrander
Op 19 januari 2022 heeft de coalitie moties verworpen van GL en Bij1 tegen extra bezuinigingen en een eigen bijdrage in de jeugdzorg. De voltallige oppositie steunde deze moties.
Check en vergelijk!
Weet jij al wat Rutte-IV gaat doen als het gaat om onderwijs, woningmarkt of gezondheidszorg? Check op www.vergelijkpartijen.nl de plannen in het coalitieakkoord 2021-2025. En vergelijk de plannen met de verkiezingsprogramma’s van de 10 grootste partijen in de Tweede Kamer.
Politiek, politiek 